ساز بالابان یک هواصدا با زبانه‌ی دولایه است. این ساز در آذربایجان شرقی به بالابان و در کردستان به نرمه‌نای معروف است. بالابان در مناطق آذربایجان، کرمانشاهان، همدان، زنجان و قزوین رواج دارد و دارای صدای دلنشین و آرام بخش است.
معرفی ساز بالابان
ساز‌های بادی را بسته به اینکه دمیدن در آن‌ها و تولید صدایشان به چه صورت است به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. یکی ازاین تقسیم بندی‌ها هواصدا‌های با زبانه‌ی دولایه است که بالابان در این دسته قرار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این ساز با ما همراه باشید.
ساز آذربایجان شرقی
یکی از هواصدا‌هایی که زبانه‌ی دولایه دارد سازی است که در آذربایجان شرقی به بالابان و در کردستان به نرمه نای معروف است. این ساز در مناطقی از آذربایجان، کرمانشاهان، همدان، زنجان و قزوین رایج است.
ویژگی‌های ظاهری و ساختمانی بالابان
بالابان از دو قسمت اصلی زبانه و بدنه تشکیل شده است. زبانه‌ی آن در مقایسه با سایر زبانه‌های دولایه، بلندترین و پهن‌ترین نوع زبانه‌ی دو لایه در نواحی ایران است که شکل، اندازه و نحوه‌ی ساخت آن اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بالابان زبانه‌ی آن است که از نظر طول، عرض و ضخامت دارای انواع مختلفی است که نوازنده با توجه به سلیقه، رنگ صوتی مورد نیاز و تنالیته، زبانه‌ی مناسب را برای خود انتخاب می‌کند.
این زبانه یک قطعه نی به طول تقریبی ده سانتی متر است و قسمت پایین آن که در سوراخ بالایی بدنه قرار می‌گیرد لوله‌ای است و هرچه به سمت بالا می‌رود به تدریج پهن و در انتهای بالای زبانه به یک شکاف باریک منتهی می‌شود. نوک زبانه در میان دو لب نوازنده قرار می‌گیرد. در قسمت جلو بدنه هفت یا هشت سوراخ و در پشت آن یک سوراخ برای انگشت گذاری ایجاد شده‌اند.
علاوه بر این بالابان دارای دو قسمت حساس دیگر هم هست. یکی محافظ زبانه است که یک نوار باریک چوبی خم شده است و به خاطر حساس بودن زبانه‌ی بالابان، وقتی این ساز نواخته نمی‌شود، محافظ را بر سر زبانه می‌گذارند. قسمت دیگر باریکه‌ی چوبی خم شده‌ای است که تقریبا در وسط طول زبانه قرار می‌گیرد و برای کوک کردن و تنظیم صدای بالابان است. جنس بدنه‌ی بالابان از چوب و زبانه‌ی آن از نی خاصی است.
- ۰۱/۰۶/۲۲